Luật pháp đã có quy định rõ ràng trách nhiệm của mỗi cá nhân, đơn vị trong việc bảo vệ môi trường, đồng thời, có những chế tài xử phạt đối với mỗi hành vi vi phạm. Tuy nhiên, do ý thức của một bộ phận người dân còn kém; các cơ quan chức năng gặp nhiều khó khăn trong công tác xử lý, nên tình trạng người dân xả rác bừa bãi ở nhiều nơi, từ đô thị đến vùng nông thôn vẫn diễn ra, gây mất mỹ quan, ảnh hưởng trực tiếp đến môi trường.

Mặc dù có biển cấm, nhưng nhiều người vẫn xả rác bừa bãi, gây ô nhiễm môi trường

Hiện nay, không khó để chứng kiến một số người dân vô tư xả rác bừa bãi tại nơi công cộng, nhất là sau những sự kiện văn hóa-văn nghệ chào mừng kỷ niệm các ngày lễ lớn… giấy, vỏ bánh kẹo, chai nhựa, cốc nhựa dùng một lần nằm ngổn ngang.

Tại một số tòa nhà chung cư, nhiều người vứt tàn thuốc lá ngay trong thang máy. Vào một quán ăn sáng, quán cà phê hay quán trà đá, mặc dù chủ quán có bố trí thùng rác nhỏ ngay dưới bàn ăn, bàn uống nước, nhưng một số “thượng đế” vẫn vứt rác ngay dưới chân mình.

Một số bậc phụ huynh đưa đón con đi học, do thời gian eo hẹp, tạt qua quán hàng ăn sáng mua tạm chiếc bánh mỳ hay gói xôi cho con ăn tranh thủ trên đường đến trường, ăn xong, đứa trẻ cũng vô tư vứt luôn hộp nhựa, túi đựng thức ăn trên đường; đã có trường hợp, người tham gia giao thông bất ngờ bị ném trúng người những "vật thể bay" như bã kẹo cao su, vỏ trái cây... khiến họ giật mình, mất tay lái, tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn giao thông...

Tại một số khu dân cư, tuyến đường giao thông liên xã, đường tỉnh, thậm chí trên một số cây cầu như cầu Thai Léc của xã Đạo Trù, huyện Tam Đảo… tình trạng một số người xả rác bừa bãi vẫn diễn ra. Để ngăn chặn tình trạng này, chính quyền địa phương đã cắm biển “cấm đổ rác tại đây”, nhưng họ không quan tâm và coi như chúng không hề hiện hữu.

Thực trạng này cho thấy, ý thức của một bộ phận người dân trong việc giữ gìn vệ sinh, bảo vệ môi trường còn thấp. Trong khi đó, công tác xử phạt hành vi xả rác bừa bãi, đổ trộm rác thải vẫn còn nhiều hạn chế, khó khăn. Hầu như các địa phương mới chỉ dừng lại ở việc nhắc nhở, ký cam kết không vi phạm tới các hộ gia đình.

Theo Nghị định số 155 của Chính phủ, hành vi vứt rác bừa bãi sẽ bị phạt tới 7 triệu đồng; người điều khiển phương tiện vận chuyển hàng hóa không che chắn hoặc để rơi vãi ra môi trường khi tham gia giao thông bị phạt tới 10 triệu đồng.

Tuy nhiên, thực tế cho thấy, rất ít trường hợp bị xử phạt. Nguyên nhân là do lực lượng kiểm tra, lập biên bản vi phạm hành chính tại UBND cấp xã trung bình chỉ có một người và phải kiêm nhiệm nhiều việc.

Hơn nữa, mức phạt tiền đối với hành vi vi phạm xả rác bừa bãi ra nơi công cộng cũng chưa thống nhất; khi áp dụng lại có cân nhắc đối với người có thu nhập thấp… cho nên, tính răn đe chưa cao.

Để những hành vi xả rác thải không đúng nơi quy định không tiếp diễn, chúng tôi kiến nghị như sau:

- Tăng số tiền phạt thật nặng những người xả rác bừa bãi

-Các cơ quan chức năng, chính quyền, các, ngành, đoàn thể ở địa phương cần nâng cao trách nhiệm của người đứng đầu,

- Tiếp tục chỉ đạo tăng cường tuyên truyền, phổ biến rộng rãi các quy định pháp luật về bảo vệ môi trường, giữ gìn vệ sinh nơi công cộng; xử lý nghiêm một số trường hợp để răn đe.

- Kiến nghị cấp có thẩm quyền cho phép "phạt nguội" hành vi xả rác thải tùy tiện và cho phép trích xuất dữ liệu từ hệ thống camera an ninh ở các khu dân cư, các tuyến đường để làm chứng cứ xử phạt các trường hợp xả rác nơi công cộng;

- Có cơ chế khuyến khích người dân sử dụng các thiết bị thông minh để chụp hình, quay phim nhằm phát hiện những hành vi vi phạm và báo cho cơ quan chức năng xử lý.